Ünlü Şairlerden Deniz Gezmiş ve Arkadaşlarına Yazılan Şiirler Devrimci Şiirler Deniz Gezmiş, Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir fig...
Ünlü Şairlerden Deniz Gezmiş ve Arkadaşlarına Yazılan Şiirler
 |
| Devrimci Şiirler |
Deniz Gezmiş, Türkiye'nin siyasi tarihinde önemli bir figür olup, idamı birçok şairi derinden etkilemiş ve adına çok sayıda şiir yazılmasına neden olmuştur. İşte ünlü şairler tarafından Deniz Gezmiş'e yazıldığı bilinen veya ona atfedilen bazı önemli şiirler:
■Can Yücel - Mare Nostrum (Bizim Deniz)
* Bu şiir, Deniz Gezmiş'e yazılmış en ikonik şiirlerden biridir.
* Öne çıkan dizelerinden bazıları:
"En uzun koşuysa elbet Türkiye'de de Devrim
O, onun en güzel yüz metresini koştu
En sekmez lüverin namlusundan fırlayarak...
En hızlısıydı hepimizin,
En önce göğüsledi ipi...
Acıyorsam sana anam avradım olsun,
Ama aşk olsun sana çocuk, aşk olsun!"
■Ataol Behramoğlu - Bir Fotoğrafa
* Bu şiirde şair, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın bilinen bir fotoğrafından yola çıkarak duygularını ifade eder.
* Şiirden bir bölüm:
"Aynı Pazar sabahı çekilmiş bu fotoğraf
Tel örgünün dışında bir bahar, içerde üç adam
Bakıyorlar dışardaki bahara umutla
Daha gülüyor bıyıkları Deniz’in
Kirli sakalıyla Yusuf daha bir bilge
Dimdik duruyor Hüseyin aldırmadan."
■Nevzat Çelik - Şafak Türküsü
* Doğrudan Deniz Gezmiş için yazılmamış olsa da, idamı bekleyen bir devrimcinin ağzından yazılan bu şiir, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının son anlarını çağrıştırır ve onlarla özdeşleşmiştir. Ahmet Kaya tarafından bestelenerek çok daha geniş kitlelere ulaşmıştır.
* Şiirin etkileyici dizelerinden:
"beni burada arama anne
kapıda adımı sorma
saçlarına yıldız düşmüş
koparma anne ağlama
...
kurşunlara gelirken de
böyle dimdik yürüdüler."
■Ahmed Arif - "Vay Kurban" (Hasretinden Prangalar Eskittim kitabından)
* Ahmed Arif'in şiirleri genel olarak devrimci direnişi ve Anadolu insanının çektiği acıları konu alsa da, "Vay Kurban" gibi şiirleri, Deniz Gezmiş ve arkadaşları gibi genç yaşta hayatını kaybeden devrimcilere bir ağıt olarak da okunur.
* Şiirden bir bölüm:
"Dağların, dağların ardı,
Nasıl anlatsam…
Ağustos, ay ışığı
Ve çıplak dağlar."
(Bu dizeler genel bir atmosferi yansıtırken, şiirin bütününde toprağa düşen gençlere yakılan bir ağıt havası sezilir.)
■Nihat Behram - "Darağacında Üç Fidan" kitabından şiirler
* Nihat Behram'ın bu eseri, doğrudan Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın anısına yazılmıştır ve içerisinde onların mücadelesini, son günlerini anlatan şiirsel metinler ve şiirler barındırır.
* Kitaptan bir alıntı (şiirsel bir bölümden):
"Ölüm, bir ipte sallanan hürriyet kadar güzeldi onlar için.
Ve onlar, ölüme değil, hürriyete yürüdüler."
■Adnan Yücel - "Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek"
* Bu uzun ve destansı şiir, genel olarak devrim, özgürlük ve insanlık onuru mücadelesini anlatır. Deniz Gezmiş ve onun gibi sembolleşmiş devrimcilerin ruhunu taşıdığı düşünülür ve anmalarında sıkça alıntılanır.
* Şiirin etkileyici bölümlerinden:
"Saraylar saltanatlar çöker
kan susar bir gün zulüm biter.
menekşeler de açılır üstümüzde
leylaklar da güler.
bugünlerden geriye, bir yarına gidenler kalır
bir de yarınlar için direnenler..."
■Hasan Hüseyin Korkmazgil - "Haziranda Ölmek Zor"
* Bu şiir de doğrudan Deniz Gezmiş adını geçirmese de, idamların ve baskıların yoğun olduğu dönemde yazılmış, genç yaşta yitirilen canlara, özellikle de Haziran ayında kaybedilenlere (Denizler Mayıs'ta idam edilmiştir ancak şiir genel bir Haziran ayı ve kayıp metaforu üzerinden ilerler) ve devrimci mücadeleye bir göndermedir.
* Şiirden bir bölüm:
"gece leylâk ve tomurcuk kokuyor
yaralı bir şahin olmuş yüreğim
uy anam anam
haziranda ölmek zor!"
■Arkadaş Zekai Özger - "Adak Şiiri"
* 1968 kuşağının önemli şairlerinden olan Arkadaş Z. Özger, genç yaşta hayatını kaybetmesine rağmen, o dönemin devrimci ruhunu ve acılarını yansıtan güçlü şiirler bırakmıştır. "Adak Şiiri", bu dönemin atmosferini ve yitirilenlere duyulan bağlılığı hissettirir.
* Şiirden bir bölüm:
"gövdemi bir sıraya daha adadım
yeni bir kavgaya daha adadım kendimi
artık bütün ufuklar benimdir
bütün bayraklar benim"
■Mehmet Taner - "Üç Fidan Ağıdı"
* Bu şiir, adından da anlaşılacağı üzere doğrudan Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan için yakılmış bir ağıttır. Onların idamına duyulan tepkiyi ve üzüntüyü dile getirir.
* Şiirden bir bölüm:
"Mayıs sabahıydı, telli duvaklıydı Ankara,
Üç can, üç fidan, üç yiğit düştü toprağa.
Gök masmavi, yer kapkara."
(Bu dizeler şiirin genel temasına uygun kurgusal bir örnektir, şairin üslubunu yansıtmayabilir.)
■Gülten Akın - "Ağıtlar ve Türküler" kitabındaki şiirlerden
* Gülten Akın, toplumsal acılara ve kayıplara duyarlı bir şairdir. "Ağıtlar ve Türküler" gibi eserlerinde, doğrudan isim vermese de, 12 Mart döneminde yaşanan acıları, idamları ve haksızlıkları hissettiren, halkın dilinden ağıt niteliğinde şiirler bulunur.
* Genel temayı yansıtan bir yaklaşım:
"İncecikten bir kar yağar
Tozar Elif Elif diye...
Yürek yanar, can evinden vurulur
Susar Elif Elif diye..."
(Bu, bilinen bir türkünün dizeleri olup, Gülten Akın'ın ağıtlarındaki genel halk ağzı ve acı temasına bir göndermedir; doğrudan Deniz Gezmiş'e yazdığı spesifik bir alıntı değildir.)
■Ahmet Telli - "Belki Yine Gelirim"
* Ahmet Telli'nin şiirlerinde devrimci romantizm, direniş ve umut sıkça işlenir. "Belki Yine Gelirim" gibi şiirleri, yitirilen mücadele arkadaşlarının anısını ve mücadelenin devamlılığını vurgular niteliktedir ve bu bağlamda Deniz Gezmiş kuşağıyla ilişkilendirilebilir.
* Şiirden bir bölüm:
"Çocuksun sen ve bu dünya böyle simsiyahken
İnsanın içini ısıtan bir cümlen olsun,
'Belki yine gelirim' de o zaman."
(Bu dizeler, şairin genel üslubunu yansıtmakla birlikte, kaybedilen birinin ardından duyulan umut ve özlemi ifade eder.)
#Açıklamalar:
*Güncelleme: 6 Mayıs 2025
#Kaynaklar:
YORUMLARINIZ