Nâzım Hikmet Kimdir? Hayatı ve Eserleri Nâzım Hikmet Kimdir? Hayatı Nâzım Hikmet Mehmet Nâzım’ın Doğumu, Gençlik Yılları ve İlk Şiirleri (1...
Nâzım Hikmet Kimdir? Hayatı ve Eserleri
Nâzım Hikmet Kimdir? Hayatı
 |
| Nâzım Hikmet |
Mehmet Nâzım’ın Doğumu, Gençlik Yılları ve İlk Şiirleri (1902–1920)
1902 yılında Selanik’te doğan Nâzım Hikmet, ticaret ve sinemacılıkla ilgilenen, hariciye memuru Hikmet Bey ile ressam Celile Hanım’ın ilk çocuğudur. 1905’te babası Hikmet Bey memurluk görevinden istifa edince, ailece dedesi Mehmet Nâzım Paşa’nın yanına, Halep’e giderler. Nâzım Hikmet okul çağına geldiğinde, artık İstanbul’a yerleşmişlerdir. Emekli olunca yanlarına taşınan dedesi Nâzım Paşa’nın sohbetlerinden şiir dünyasını öğrenmeye başlayan Nâzım Hikmet, on bir yaşında ilk şiirini yazar.
Ortaokul yıllarında da şiir yazmaya devam eder ve on altı yaşında Bahriye Mektebi’nde okurken Yeni Mecmua dergisinde ilk şiiri yayımlanır. “Hâlâ Servilerde Ağlıyorlar mı?” şiirinde, aynı zamanda öğretmeni olan Yahya Kemal’in de katkısı vardır. On sekiz yaşında sağlık sorunları nedeniyle askerlikten çürüğe çıkarılan genç Nâzım Hikmet, işgal altındaki İstanbul’da yolunu bir şair olarak çizmeye devam eder.
Milli Mücadele’ye Yolculuk ve Moskova’da Üniversite (1920–1928)
Nâzım Hikmet, arkadaşı Vâlâ Nurettin ile Hececiler’in toplantılarına katılır ve hece ölçüsüyle yazdığı direniş şiirleriyle adını duyurmaya başlar. İşgal altındaki İstanbul’da yaşamanın artık mümkün olmadığını düşünen şair arkadaşlar, 1921’de Kuvâyi Milliye’ye katılmak için Ankara’ya gitmeye karar verirler. Nâzım Hikmet’in bu yolculukta gördüğü, tanıştığı insanlar, hayatında büyük bir iz bırakacaktır. Marksizm ve sosyalizmle tanışan Vâlâ ile Nâzım Hikmet, öğretmen olarak atandıkları Bolu’da bir işe yaramadıklarını düşünerek, devrimin ülkesini görmek üzere yola çıkarlar.
Bir süre Batum’da kaldıktan sonra Moskova’daki KUTV Üniversitesi’ne yazılırlar ve Nâzım Hikmet, Rusya’nın avangart sanat akımlarının da ilhamıyla kendi şiirlerinde devrim yapmaya başlar. Geleneksel kalıpları yıkar ve serbest şiirler yazar. Komünizmi benimser. 1928 yılında gizlice ülkeye girerken Hopa’da yakalanır ve yokluğunda açılan davanın tutuklusu olarak cezaevine sevk edilir. Altı ay sonra beraat ederek serbest kalacak ve Türkiye’deki en aktif ve üretken dönemine adım atacaktır.
İlk Kitaplar, İlk Davalar (1928–1938)
Nâzım Hikmet, ülkesinde nispeten özgürce yazabildiği bu on yıllık dönemi şiirle, tiyatroyla, sinemayla, gazete ve dergi makaleleriyle dopdolu geçirir. Moskova’dan döndükten sadece iki yıl sonra yayımlanan şiir kitabı sayısı beşi bulur. 1925’te eski harflerle ilk kitabı Dağların Havası, 1928’de Bakü’de yine eski harflerle Güneşi İçenlerin Türküsü ve ardından 835 Satır yayımlanır; plağa kaydettiği şiirleriyle, “Putları Yıkıyoruz” kampanyasıyla ülke çapında tanınan bir şaire ve düşünce adamına dönüşür. Muhsin Ertuğrul’la, Cemal Reşit Rey’le, Serteller’le ve Peyami Safa’yla çalışır.
1933 yılında hakkında idam talebiyle komünizm propagandası davası açılır, ancak altı ay alacaklı olarak beraat eder. İkinci Dünya Savaşı’na doğru kamplaşan dünyada Türkiye’de de git gide özgür düşünce üzerindeki baskılar artmaktadır. Nâzım Hikmet yirmiye yakın takma ad kullanır, yazmaya ara vermez. Piraye’yle Memet girer hayatına. Destanlarla öne çıkan ustalık döneminin ilk kitabını, Şeyh Bedrettin Destanı’nı yazar, ancak bu kitap Türkiye’de sağlığında yayımlanan son eseri olacaktır.
Bursa Cezaevi’nden Açlık Grevine (1938–1950)
1938’de yeniden tutuklanan Nâzım Hikmet bu kez, orduyu ayaklanmaya teşvik ettiği iddiasıyla Ankara’da Harp Okulu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nde yargılanır ve on beş yıl hapse mahkûm edilir. Hemen arkasından, İstanbul’da da donanmayı ayaklanmaya teşvik suçundan yirmi yıla mahkûm olur ve iki cezanın birleştirilmesiyle Nâzım Hikmet, otuz altı yaşında toplam yirmi sekiz yıl dört ay hapis cezasına çarptırılır.
On üç yıllık hapis hayatı boyunca geçinmek ve Piraye’yle Memet’e destek olabilmek için ipek dokur, marangozluk yapar, kitap çevirir, resim çizer, senaryo yazar. Cezaevinde İbrahim Balaban’ı ressam, Orhan Kemal’i yazar olarak yetiştirir; dışarıdaki dostlarıyla, en çok da Kemal Tahir’le ve Piraye’yle yazışır. Yirmi bin dizeden oluşan başyapıtı Memleketimden İnsan Manzaraları‘nı da, hayatının on yılını geçirdiği Bursa Cezaevi’nden yazar. Oğlu Mehmet’in annesi Münevver’le ilişkileri hapishanedeyken başlar.
Sürgünde Hayat ve Yolculuklar (1950–1963)
Nâzım Hikmet’in açlık grevi, yurt içinde ve dışında büyük ses getirir ve şair 15 Temmuz 1950’de genel af kapsamında serbest bırakılır. Kırk dokuz yaşında, üretken ve olgun ancak kitapları basılmayan bir şair olarak karısı Münevver ve yeni doğan oğlu Mehmet ile yeni bir düzen kurmaya çalışırken, askere çağrılır. Can güvenliğinin tehdit altında olduğunu bilen Nâzım Hikmet, zor bir kararla Münevver’i ve oğlunu geride bırakarak gizlice yurt dışına çıkar ve bu haber duyulur duyulmaz hukuka aykırı bir şekilde vatandaşlıktan çıkarılır.
Moskova’ya yerleşen şair yazmaya, üretmeye devam eder, yeni şiirler, tiyatro oyunları yazar, çeşitli radyolarda programlar yapar, dünyada kalıcı bir barışın tesis edilmesi ve nükleer tehlikenin önüne geçilmesi için uluslararası organizasyonlarda yer alır, birçok ülkeye seyahat eder, toplantılara katılır ve böylelikle dünyada tanınan ilk Türk yazarı olur. Eserleri kendi deyimiyle “dünyada otuz kırk dilde basılır / Türkiyemde Türkçemle yasak”tır.
1952’de kalp krizi geçirdiği sırada tanıştığı doktoru Galina ile Moskova’da yaşamaya başlar. Artık geriye dönüş umudu kalmayan Nâzım Hikmet, Rusya’daki sürgün yıllarında hayal kırıklıklarıyla ve özlemle boğuşur. Stalin Rusya’sında bürokrasiyi eleştirir, oyunları yasaklanır. Bulgaristan’a, Azerbaycan’a, Küba’ya seyahat eder. Ömrünün son yıllarındaysa Vera’ya aşık olur.
Yeniden Yayımlanma Süreci ve Vatandaşlığının İadesi (1963 ve Sonrası)
Nâzım Hikmet, 1963’te Moskova’da öldüğünde, ardında dağınık bir külliyat bırakır. Eserleri Türkiye’de 1936’dan sonra ancak 1965 yılında yeniden ve bir kısmı ilk kez yayımlanmaya başlar.
Nâzım Hikmet’in yurttaşlık haklarının iadesi mücadelesi 1987’de kız kardeşi Samiye Yaltırım’ın çağrısı üzerine Nâzım Hikmet’in dostları ve yakınları tarafından başlatılır.
Nâzım Hikmet’in dostlarının, okurlarının, sevenlerinin çabaları yıllar sonra meyvelerini verir, önce “Nâzım Hikmet’in Doğumunun 100. Yıl Dönümü” 2002 UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri arasına alınır, 2004 yılında Memleketimden İnsan Manzaraları Milli Eğitim Bakanlığı’nın “100 Temel Eser” listesine girer, okullarda okutulması önerilir ve en nihayetinde 2009 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla Nâzım Hikmet’in vatandaşlığı iade edilir.
Nâzım Hikmet Kimdir? Eserleri
ŞİİRLERİ
- Dağların Havası (Osmanlıca baskı, 1925)
- 835 Satır (1929)
- Jokond ile Sİ-YA-U (1929)
- Varan 3 (1930)
- 1 + 1 = 1 (1930)
- Sesini Kaybeden Şehir (1931)
- Benerci Kendini Niçin Öldürdü? (1932)
- Gece Gelen Telgraf (1932)
- Portreler (1935)
- Taranta Babu'ya Mektuplar (1935)
- Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı (1936)
- Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl (1936)
- Kuvayi Milliye (1968)
- Saat 21-22 Şiirleri (1965)
- Dört Hapishaneden (1966)
- Rubailer (1966)
- Yatar Bursa Kalesinde (1929-1951)
- Memleketimden İnsan Manzaraları (1966-1967)
- Yeni Şiirler (1951-1959)
- Son Şiirleri (1959-1963)
OYUNLARI
- Kafatası (1932)
- Bir Ölü Evi (1932)
- Unutulan Adam (1935)
- Fatma, Ali ve Diğerleri (1952)
- İvan İvanoviç Var mıydı, Yok muydu? (1954)
- Ferhad ile Şirin (1965)
- Sabahat (1965)
- İnek (1965)
- Yolcu (1965)
- Enayi (1965)
- İstasyon (1965)
- Ocak Başında (1966)
- Bu Bir Rüyadır (1966)
- İnsanlık Ölmedi Ya (1967)
- Allah Rahatlık Versin (1967)
- Evler Yıkılınca (1967)
- Yusuf ile Menofis (1967)
- Demokles'in Kılıcı (1974)
- Tartüf-59 (1990)
- Kadınların İsyanı (1990)
- Yalancı Tanık (1990)
- Kör Padişah (1990)
- Her Şeye Rağmen (1990)
ROMANLARI
- Kan Konuşmaz (1965)
- Yeşil Elmalar (yedi yazardan derleme) (1965)
- Yaşamak Hakkı (1966)
- Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim (1967)
- Öteki Defterler
ÖYKÜLERİ
- Orman Cücelerinin Sergüzeşti (1932)
- Sevdalı Bulut (1968)
#Açıklamalar:
*Güncelleme: 30 Mayıs 2025
#Kaynaklar:
- www.siirrafim.art
- https://www.naziminhikayesi.com/
- https://tr.m.wikipedia.org/wiki/N%C3%A2z%C4%B1m_Hikmet_eserleri_listesi
#Şikayet veya Katkılarınız İçin:
YORUMLAR