Türk şiirinin ve edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Oktay Rifat Horozcu (10 Haziran 1914 – 18 Nisan 1988), sadece bir şair değil,...
Türk şiirinin ve edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Oktay Rifat Horozcu (10 Haziran 1914 – 18 Nisan 1988), sadece bir şair değil, aynı zamanda başarılı bir romancı ve oyun yazarı olarak da edebiyat tarihimizde derin izler bırakmıştır. Özellikle Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday ile birlikte kurduğu Garip akımıyla şiirde devrim yaratan Horozcu, sanat yaşamı boyunca sürekli bir değişim ve gelişim göstererek Türk modernizminin öncüleri arasında yer almıştır.
 |
| Oktay Rifat Horozcu |
Oktay Rifat Kimdir? Hayatı
10 Haziran 1914'te Trabzon'da doğan Oktay Rifat'ın sanatla iç içe bir aileden geldiğini belirtmek gerekir; babası şair ve dilbilimci Samih Rifat, annesi Hasan Enver Paşa'nın kızı Münevver Hanım'dır ve ünlü şair Nâzım Hikmet Ran ile teyze çocuklarıdır.
Ankara Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne giren Oktay Rifat, mezuniyetinin ardından doktora yapmak üzere devlet bursuyla Paris'e gönderildi. Ancak II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla eğitimini yarıda bırakarak Türkiye'ye döndü.
Bir süre Maliye Bakanlığı'nda ve Basın Yayın Genel Müdürlüğü'nde çalıştıktan sonra serbest avukatlık yaptı ve emekli olana kadar Devlet Demiryolları'nda avukat olarak görev aldı.
18 Nisan 1988'de İstanbul'da vefat etti.
Oktay Rifat Horozcu Kimdir? Edebi Kişiliği ve Şiir Anlayışı
Oktay Rifat'ın edebi kariyeri, belirgin dönemlere ayrılarak incelenebilir:
1. Garip Dönemi (1941-1945):
Orhan Veli ve Melih Cevdet ile birlikte çıkardıkları "Garip" (1941) adlı ortak kitap, Türk şiirinde bir dönüm noktası oldu. Bu dönemde Oktay Rifat:
* Şiirde süslü, sanatlı söyleyişi reddetti.
* Ölçü, uyak gibi geleneksel kalıpları yıktı.
* Sıradan insanın günlük yaşamını, küçük dertlerini, sevinçlerini yalın ve esprili bir dille şiire taşıdı.
* Konuşma dilinin doğallığını ve samimiyetini benimsedi.
* İlk kişisel şiir kitabı "Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler" (1945) de bu anlayışın izlerini taşır.
2. Garip Sonrası ve İkinci Yeni Etkisi (1950'ler ve sonrası):
Oktay Rifat, Garip'in sınırlarını zorlamaya ve yeni arayışlara yönelmeye başladı. Özellikle "Perçemli Sokak" (1956) adlı kitabıyla büyük bir değişim yaşadı:
* Şiir dilinde soyutlamaya, imgeye ve çağrışıma daha fazla yer verdi.
* Dilin anlam katmanlarını, ses ve ritim olanaklarını araştırdı.
* Gerçeküstücülükten etkilenen, daha kapalı ve yoruma açık bir şiir anlayışına yöneldi. Bu yönüyle İkinci Yeni şairleriyle (Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya vb.) arasında bir köprü kurdu, ancak kendine özgü çizgisini her zaman korudu.
* "Aşağı Yukarı" (1952) ve "Karga ile Tilki" (1954) gibi kitaplarında toplumsal eleştiriyi ve folklordan yararlanmayı sürdürse de, dil ve biçim arayışları belirginleşti.
3. Olgunluk Dönemi ve Son Şiirleri (1960'lar ve sonrası):
Bu dönemde Oktay Rifat, hem Garip'in yalınlığını hem de İkinci Yeni'nin imge zenginliğini kendi potasında eriterek özgün bir senteze ulaştı:
* Dil ustalığı doruk noktasına çıktı.
* Mitlerden, tarihten, doğadan ve felsefeden beslenen daha derinlikli temalara yöneldi.
* İnsanın evrendeki yeri, zaman, yaşam, ölüm gibi varoluşsal sorunları sorguladı.
* "Elleri Var Özgürlüğün" (1966), "Şiirler" (1969), "Yeni Şiirler" (1973), "Çobanıl Şiirler" (1976), "Dilsiz ve Çıplak" (1984) gibi eserleri bu dönemin ürünleridir.
Oktay Rifat'ın Çok Yönlülüğü: Romanları ve Oyunları
Oktay Rifat sadece şiirle sınırlı kalmamış, roman ve tiyatro türlerinde de önemli eserler vermiştir:
* Romanları: "Bir Kadının Penceresinden" (1976), "Danaburnu" (1980), "Bay Lear" (1982) gibi romanlarında toplumsal değişimleri, bireyin iç dünyasını, kuşak çatışmalarını ustalıkla işlemiştir. Özellikle "Danaburnu", köy gerçekliğini farklı bir bakış açısıyla ele almasıyla dikkat çeker.
* Oyunları: "Oyun İçinde Oyun" (1958), "Atlarla Filler ya da Dirlik Düzenlik" (1988'de basıldı), "Yağmur Sıkıntısı", "Kadınlar Arasında" gibi oyunlarında toplumsal eleştiriyi, ironiyi ve absürdü başarıyla kullanmıştır.
Oktay Rifat Horozcu Kimdir? Eserleri
* Şiir:
Garip (Orhan Veli ve Melih Cevdet ile, 1941),
Yaşayıp Ölmek Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler (1945),
Güzelleme (1945),
Aşağı Yukarı (1952),
Karga ile Tilki (1954),
Perçemli Sokak (1956),
Aşk Merdiveni (1958),
Elleri Var Özgürlüğün (1966),
Şiirler (1969),
Yeni Şiirler (1973),
Çobanıl Şiirler (1976),
Bir Cigara İçimi (1979),
Elifli (1980),
Denize Doğru Konuşma (1982),
Dilsiz ve Çıplak (1984),
Koca Bir Yaz (1987).
* Roman:
Bir Kadının Penceresinden (1976),
Danaburnu (1980),
Bay Lear (1982).
* Tiyatro Oyunu:
Birtakım İnsanlar (1961),
Kadınlar Arasında ya da Fettah Paşalar (1966),
Oyun İçinde Oyun (1958'de oynandı, 1988'de basıldı),
Atlarla Filler ya da Dirlik Düzenlik (1988),
Yağmur Sıkıntısı (1988),
Çil Horoz (1988).
Ödülleri
Oktay Rifat, edebiyat hayatı boyunca birçok önemli ödüle layık görülmüştür:
* Yeditepe Şiir Armağanı (1955 - Karga ile Tilki)
* Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü (1970 - Şiirler)
* Ankara Sanatseverler Derneği Yılın Oyunu Yazarı ve TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü (1970 - Yağmur Sıkıntısı)
* Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (1980 - Bir Cigara İçimi)
* Necatigil Şiir Ödülü (1984 - Dilsiz ve Çıplak)
* Madaralı Roman Ödülü (1980 - Danaburnu)
Mirası ve Önemi
Oktay Rifat Horozcu, Türk edebiyatının en üretken ve yenilikçi sanatçılarından biridir. Garip akımıyla şiire yeni bir soluk getirmiş, ardından sürekli kendini yenileyerek modern Türk şiirinin gelişimine büyük katkıda bulunmuştur. Şiirlerinde yakaladığı dil ustalığı, derinlikli temaları ve farklı türlerdeki başarısı, onu 20. yüzyıl Türk edebiyatının vazgeçilmez isimlerinden biri yapmaktadır. Eserleri, günümüzde de okunmaya, incelenmeye ve yeni kuşaklara ilham vermeye devam etmektedir.
#Açıklamalar:
*Güncelleme: 18 Nisan 2025
#Kaynaklar:
- www.siirrafim.art
- https://meralsezen.wordpress.com/2011/04/18/oktay-rifat-horuzcu-10-06-191718-04-1988/?hl=tr-TR
- https://diq.m.wikipedia.org/wiki/Oktay_Rifat?hl=tr-TR
- https://www.siir.gen.tr/siir/o/oktay_rifat/?hl=tr-TR
- https://www.yapikrediyayinlari.com.tr/yazarlar/oktay-rifat
#Şikayet veya Katkılarınız İçin:
Hiç yorum yok
Siz bu içerik hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi paylaşmayı unutmayın!